Torbiel pilonidalna
Czym jest i jak powstaje torbiel włosowa?
Torbiel włosowa (pilonidalna) jest przewlekłym ropniem tkanki podskórnej, zlokalizowanym na dnie szpary międzypośladkowej. Charakterystyczną cechą torbieli jest obecność włosów w jamie zatoki – nie jest to jednak cecha stała. Torbiel pilonidalna często zaczyna się w wieku młodzieńczym u nastolatków. Dużo częściej chorują na nią mężczyźni.
Istnieje wiele teorii powstawania zatoki włosowej. Najbardziej prawdopodobną jest uszkodzenie skóry znajdującej się na dnie ciasnej i głębokiej szpary międzypośladkowej przez pot i mechaniczne obtarcie. Wraz z uszkodzeniem skóry dochodzi do wtórnej infekcji powierzchownych ran, a następnie penetracji bakterii do tkanki podskórnej i wytworzenia się jamy ropnia połączonego z powierzchnią skóry przez jedną lub kilka przetok skórnych.
Pomimo rozpowszechnionej teorii o wrastających włosach badania dowodzą, że włosy wydobywane z zatoki pilonidalnej pochodzą głównie z głowy. Często są to włosy obcięte u fryzjera – krótkie, sztywne i mające ostre końce, które wnikają do zatoki przez uszkodzoną skórę i przetoki skórne.
Kanał torbieli włosowej
1 of 1
Wrastający włos
1 of 1
Obraz kliniczny torbieli włosowej
W zależności od stadium choroba może przyjmować postać bezobjawowej lub nawracającej, złożonej torbieli. Przebieg nieleczonej choroby charakteryzuje się okresowymi ostrymi infekcjami, powodującymi ból, obrzęk i zaczerwienienie okolicy międzypośladkowej, czasem z towarzyszącą gorączką. Z uwagi na ciasną szparę międzypośladkową ropnie często drążą w kierunku dogłowowym i zazwyczaj przechodzą na pośladek i otwierają się poza szparą międzypośladkową.
Po ewakuacji ropnia następuje okres remisji, który może trwać kilka miesięcy lub lat. Naciek zapalny i dolegliwości bólowe ustępują, może jednak utrzymywać się wyciek treści surowiczej lub ropnej, często podbarwionej krwią.
Włosy znajdujące się w torbieli włosowej działają drażniąco na tkankę podskórną i uniemożliwiają zagojenie się jamie ropnia. Przewlekle drażniona tkanka otacza się bliznowatą torebką, wyczuwalną przez skórę, wypełnioną gęstym, śluzowatym płynem i ziarniną.
Z uwagi na długi i trudny proces gojenia i ryzyko nawrotu pacjenci borykają się z tym schorzeniem często przez wiele lat, odczuwając dyskomfort i zakłopotanie.
Diagnostyka i kwalifikacja do leczenia torbieli włosowej
Podczas wizyty kwalifikującej doktor Norbert Zapotoczny w oparciu o symptomy występujące u pacjenta oraz przeprowadzone badanie USG ocenia zmianę i stawia ostateczną diagnozę. Następnie omawia z pacjentem możliwe sposoby leczenia. Każda z metod ma swoje plusy i minusy, dlatego bardzo ważne jest przedyskutowanie z pacjentem wszystkich „za” i „przeciw”, ponieważ każdy może mieć inne oczekiwania i priorytety dotyczące wyników leczenia.
Jest wiele metod leczenia torbieli włosowej, ale różnią się one między sobą zarówno pod względem szybkości gojenia rany, jakości życia po operacji oraz ryzyka nawrotu choroby.
Podczas ustalania planu leczenia torbieli włosowej staramy się zachować trzy główne cele:
1. Leczenie rany
Gojenie rany powinno być jak najszybsze a pielęgnacja rany powinna być prosta i nie wymagać specjalistycznej pomocy pielęgniarskiej a jedynie asysty domowników.
2. Jakość życia
Jakość życia po operacji powinna być na tyle wysoka, żeby pacjent był w stanie funkcjonować w miarę normalny sposób, był w stanie siedzieć, kąpać się pod prysznicem, spać na plecach, jeździć samochodem, chodzić i wykonywać pracę nie wymagającą większego wysiłku fizycznego
3. Ryzyko nawrotu
Ryzyko nawrotu choroby powinno być jak najniższe.
Aspekt estetyczny
Dodatkowo ważną kwestią jest również aspekt estetyczny – okolica rany pooperacyjnej i kształt pośladków powinien być jak najbardziej zbliżony do naturalnego, blizna powinna być jak najmniej widoczna, należy unikać rozległych, szerokich blizn, zwłaszcza biegnących w poprzek szpary międzypośladkowej.
Każda z metod leczenia ma swoje plusy i minusy, dlatego bardzo ważne jest przedyskutowanie z pacjentem wszystkich „za” i „przeciw”, ponieważ każdy może mieć inne oczekiwania i priorytety dotyczące wyników leczenia.
Czy domowe leczenie torbieli włosowej jest skuteczne?
Domowe leczenie torbieli włosowej ogranicza się do objawowego łagodzenia dolegliwości poprzez przyjmowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. W przypadku pojawienia się gorączki konieczne jest wprowadzenie antybiotyków. Gdy pojawi się ropień, często potrzebna jest interwencja chirurgiczna, która polega na nacięciu ściany torbieli, ewakuacji ropy, wypłukaniu i zdrenowaniu jej światła. Po ustąpieniu stanu zapalnego zmniejszają się dolegliwości bólowe, a rana ulega zagojeniu. Jednak nie oznacza to pozbycia się problemu, gdyż cała struktura anatomiczna pozostaje nadal pod skórą. Jedynym skutecznym sposobem leczenia torbieli włosowej jest leczenie chirurgiczne.
Większość torbieli włosowych można wstępnie zakwalifikować do leczenia laserem. Wyjątkiem są rozległe, wielokanałowe torbiele po wcześniejszych operacjach, w zmienionej bliznami, głębokiej szparze międzypośladkowej z aktywną, uogólnioną infekcją. Takie zmiany często wymagają wcześniejszego przygotowania – nacięcia ropnia, antybiotykoterapii, drenażu. Z uwagi na duże ryzyko wznowy w takich przypadkach lekarz może zakwalifikować pacjenta do metody Bascom Cleft Lift – plastyki szpary międzypośladkowej.
Konsekwencje nieleczenia torbieli pilonidalnej
W przypadku niezastosowania odpowiedniego leczenia cysta włosowa może powodować bolesne objawy. W fazie ostrej na pierwszy plan wysuwają się symptomy ostrego uogólnionego stanu zapalnego, a więc silne dolegliwości bólowe zajętego miejsca, z gorączką, dreszczami i zaczerwienieniem skóry okolicy krzyżowo-guzicznej.
W fazie przewlekłej torbiel pilonidalna zazwyczaj przebiega bezobjawowo przez wiele lat, okresowo wytwarzając ropną lub ropno-krwistą wydzielinę o specyficznym, nieprzyjemnym zapachu. Mając na uwadze powyższe objawy, w celu dokładnej diagnostyki należy zgłosić się do lekarza chirurga, który pod kontrolą USG oceni zmianę i postawi ostateczną diagnozę.